تسمه تایم چیست؟ نحوه کار، زمان تعویض و علائم خرابی آن

در قلب هر موتور خودرو قطعه‌ای کوچک اما بسیار حیاتی وجود دارد که اگر درست کار نکند، ممکن است هزینه‌های سنگینی به راننده تحمیل کند. این قطعه همان تسمه تایم است. شاید بارها از خود پرسیده باشید تسمه تایم چیست و چرا تا این اندازه اهمیت دارد؟ تسمه تایم یکی از اجزای کلیدی موتور است که هماهنگی بین میل لنگ و میل سوپاپ را برقرار می‌کند تا عمل باز و بسته شدن سوپاپ‌ها با زمان حرکت پیستون‌ها تنظیم شود. در واقع بدون وجود تسمه تایم، هیچ خودرویی نمی‌تواند به درستی روشن و حرکت کند. در این مقاله از وبلاگ بوکان لنت قصد داریم بررسی کنیم چگونه تسمه تایم کار می‌کند، چه زمانی باید آن را تعویض کنیم و علائم خرابی تسمه تایم چیست تا بتوانید از بروز خرابی‌های پرهزینه در موتور خود جلوگیری کنید.

تسمه تایم چیست و چه وظیفه‌ای در خودرو دارد؟

برای درک بهتر عملکرد موتور، ابتدا باید بدانید تسمه تایم چیست. تسمه تایم یا تسمه زمان‌بندی، تسمه‌ای لاستیکی با دندانه‌های دقیق است که بین میل‌لنگ و میل‌سوپاپ قرار می‌گیرد. وظیفه اصلی آن هماهنگ کردن چرخش این دو قطعه است تا سوپاپ‌ها دقیقاً در زمان درست باز و بسته شوند. اگر این هماهنگی حتی برای چند میلی‌ثانیه به هم بخورد، پیستون‌ها و سوپاپ‌ها به هم برخورد کرده و باعث آسیب شدید به موتور می‌شود.

چگونه تسمه تایم کار می‌ کند؟

برای درک دقیق‌تر از عملکرد موتور، دانستن اینکه چگونه تسمه تایم کار می‌ کند بسیار مهم است. تسمه تایم در واقع نقش هماهنگ‌کننده زمان‌بندی احتراق را بر عهده دارد. وقتی میل‌لنگ می‌چرخد، این نیرو از طریق تسمه تایم به میل‌سوپاپ منتقل می‌شود. میل‌سوپاپ نیز سوپاپ‌های ورودی و خروجی را در زمان دقیق باز و بسته می‌کند تا مخلوط سوخت و هوا وارد سیلندر شود و گازهای حاصل از احتراق خارج شوند.

در صورت لغزش حتی چند دندانه از تسمه تایم، زمان باز و بسته شدن سوپاپ‌ها تغییر می‌کند و موتور با صدای غیرعادی، کاهش قدرت یا حتی شکستگی سوپاپ‌ها مواجه می‌شود. بنابراین، سلامت تسمه تایم نقش حیاتی در عملکرد روان موتور دارد. به‌طور خلاصه، اگر بدانیم چگونه تسمه تایم کار می‌ کند، بهتر می‌توانیم به موقع از خرابی آن جلوگیری کنیم و عمر موتور خودرو را افزایش دهیم.

⇐ اگر قصد دارید علائم و تشخیص شل یا سفت بودن تسمه تایم را بدانید پیشنهاد می‌کنم به مقاله‌ ی تخصصی آن در بخش وبلاگ‌های ما مراجعه کنید و اطلاعات کامل‌تری به‌دست آورید.

وظایف تسمه تایم در موتور خودرو چیست؟

تسمه تایم یکی از حیاتی‌ترین قطعات موتور خودرو است که وظیفه اصلی آن، هماهنگ کردن حرکت میل‌لنگ و میل‌سوپاپ می‌باشد. این هماهنگی باعث می‌شود سوپاپ‌های ورودی و خروجی در زمان دقیق باز و بسته شوند و عمل احتراق به شکل درست انجام گیرد.
به زبان ساده، تسمه تایم مغز زمان‌بندی موتور است و اگر درست کار نکند، موتور از نظم خارج می‌شود.

مهم‌ترین وظایف تسمه تایم:

1. هماهنگ‌سازی میل‌لنگ و میل‌سوپاپ: تا پیستون‌ها و سوپاپ‌ها با زمان دقیق کار کنند.
2. کنترل باز و بسته شدن سوپاپ‌ها: تا هوا و سوخت در زمان مناسب وارد و دود خارج شود.
3. بهبود عملکرد موتور و کاهش مصرف سوخت: چون با زمان‌بندی دقیق، احتراق کامل‌تر انجام می‌شود.
4. جلوگیری از برخورد پیستون و سوپاپ: تسمه تایم با تنظیم دقیق حرکت، مانع برخورد قطعات داخلی موتور می‌شود.

علائم خرابی تسمه تایم

خرابی تسمه تایم به مرور زمان اتفاق می‌افتد و در صورت بی‌توجهی می‌تواند موجب از کار افتادن کامل موتور شود. در این بخش ابتدا توضیح کوتاهی می‌دهیم و سپس مهم‌ترین نشانه‌ها را بررسی می‌کنیم.

زمانی که تسمه تایم پوسیده یا فرسوده می‌شود، هماهنگی بین میل‌لنگ و میل‌سوپاپ از بین می‌رود. در نتیجه موتور عملکرد نرمال خود را از دست می‌دهد و ممکن است روشن نشود یا صدای غیرعادی تولید کند. اینجا چند مورد از علائم خرابی تسمه تایم آورده شده است:

1. صدای خرابی تسمه تایم: یکی از اولین نشانه‌ها، شنیدن صدای تق‌تق یا ساییده شدن از قسمت جلوی موتور است. این صدا معمولاً زمانی ایجاد می‌شود که دندانه‌های تسمه ساییده یا لغزنده شده‌اند.
2. ریزش توان موتور: وقتی تسمه تایم درست کار نکند، موتور نمی‌تواند احتراق را در زمان مناسب انجام دهد و قدرت خروجی کاهش می‌یابد.
3. روشن نشدن موتور: در مواردی که تسمه پاره شود، موتور دیگر روشن نخواهد شد چون زمان‌بندی سوپاپ‌ها به هم خورده است.
4. لرزش یا نوسان موتور در حالت درجا: اگر تسمه از دنده خود خارج شود، موتور در دور پایین لرزش غیرعادی دارد.
5. نشتی روغن از قسمت جلوی موتور: ترک خوردگی قاب تسمه یا خرابی واشرها می‌تواند باعث نشت روغن روی تسمه شود و آن را سریع‌تر خراب کند.

اگر هرکدام از این نشانه‌ها را مشاهده کردید، فوراً برای بررسی تسمه تایم اقدام کنید تا از آسیب جدی موتور جلوگیری شود.

صدای خرابی تسمه تایم چگونه است؟

یکی از مواردی که بسیاری از رانندگان را نگران می‌کند، شنیدن صدای خرابی تسمه تایم از موتور است. این صدا معمولاً به شکل ضربه‌های منظم یا تق تق‌های تند از قسمت سرسیلندر یا قاب تسمه شنیده می‌شود. اگر تسمه تایم خشک یا شل شود، دندانه‌ها درگیر نمی‌شوند و همین باعث ایجاد صداهای مکانیکی می‌شود. در برخی خودروها، صدای خرابی به صورت سوت بلند نیز شنیده می‌شود.

توجه داشته باشید که صدای تسمه تایم همیشه به معنای پارگی نیست، اما نشانه‌ای از نزدیک بودن زمان تعویض آن است. بنابراین اگر صدایی غیرطبیعی از موتور می‌شنوید، حتماً خودرو را به مکانیک متخصص نشان دهید تا وضعیت تسمه تایم را بررسی کند.

تفاوت تسمه تایم با زنجیر تایم در چیست؟

در خودروها سیستم زمان‌بندی موتور به دو شکل تسمه تایم و زنجیر تایم طراحی می‌شود. هر دو یک وظیفه دارند اما جنس، طول عمر و نحوه نگهداری‌شان متفاوت است.

در نتیجه، خودروهایی با زنجیر تایم معمولاً دوام بیشتری دارند ولی تسمه تایم‌ها عملکرد نرم‌تر و بی‌صداتری دارند.

چه خودروهایی تسمه تایم دارند و چه خودروهایی زنجیر تایم؟

انتخاب بین تسمه تایم و زنجیر تایم بستگی به طراحی موتور توسط شرکت سازنده دارد. در خودروهای قدیمی‌تر و اقتصادی معمولاً از تسمه تایم استفاده می‌شود، در حالی که خودروهای جدید و موتورهای مدرن‌تر به سمت زنجیر تایم رفته‌اند تا نیاز به سرویس کمتر داشته باشند.

خودروهایی با تسمه تایم: پژو 206، پژو 405، پارس، سمند، تیبا، پراید، رنو تندر 90 (ال 90)، هیوندای i20، کیا سراتو، مزدا 3

خودروهایی با زنجیر تایم: تویوتا کرولا، نیسان جوک، کیا اسپورتیج، پژو 207 اتومات جدید (موتور TU5 پلاس)، هایما S7، جک S5، چری تیگو 7 پرو، بیشتر موتورهای جدید توربوشارژ

به طور کلی، اگر خودروی شما صدای نرم‌تری دارد و هر ۶۰ تا ۹۰ هزار کیلومتر نیاز به سرویس تسمه دارد، احتمالاً دارای تسمه تایم است. ولی اگر در دفترچه خودرو نوشته شده “Timing Chain”، یعنی سیستم زنجیری دارد.

زمان تعویض تسمه تایم در خودرو

حال که با عملکرد و علائم خرابی آن آشنا شدیم، باید بدانیم زمان تعویض تسمه تایم چه موقع است. این زمان معمولاً بسته به نوع خودرو و کیفیت تسمه متفاوت است، اما اغلب بین ۶۰ تا ۹۰ هزار کیلومتر پیشنهاد می‌شود.

توصیه می‌شود دفترچه راهنمای خودرو را مطالعه کنید تا دقیقاً بدانید در چه بازه‌ای باید تسمه را عوض کنید. با این حال، برخی شرایط باعث کوتاه‌تر شدن عمر تسمه تایم می‌شوند:

1. رانندگی در ترافیک سنگین و دورهای بالا
2. نشت روغن روی تسمه
3. استفاده از قطعات بی‌کیفیت یا غیراصل
4. نگهداری ضعیف از سیستم خنک‌کننده موتور

با رعایت سرویس‌های دوره‌ای و توجه به زمان تعویض تسمه تایم می‌توانید از هزینه‌های سنگین تعمیر موتور جلوگیری کنید. فراموش نکنید در هنگام تعویض تسمه تایم، هرزگردها و بلبرینگ‌های مربوطه نیز باید تعویض شوند تا عملکرد سیستم بهینه بماند.

اگر تسمه تایم پاره شود چه می شود؟

پارگی تسمه تایم یکی از بدترین اتفاقاتی است که ممکن است برای موتور خودرو بیفتد. چون در این حالت، هماهنگی بین میل‌لنگ و میل‌سوپاپ از بین می‌رود و سوپاپ‌ها ممکن است در زمان نامناسب باز بمانند.

نتایج پارگی تسمه تایم:

1. برخورد سوپاپ با پیستون: چون زمان‌بندی از بین رفته، پیستون ممکن است به سوپاپ‌ها ضربه بزند و آنها را خم یا بشکند.
2. آسیب جدی به موتور: در اغلب موارد، سیلندر و سرسیلندر نیز آسیب می‌بیند و نیاز به بازسازی کامل موتور است.
3. روشن نشدن خودرو: پس از پارگی تسمه تایم، موتور بلافاصله از کار می‌افتد و دیگر استارت نمی‌خورد.
4. هزینه سنگین تعمیرات: تعمیر موتور در چنین شرایطی بسیار پرهزینه است و گاهی تا چند میلیون تومان هزینه دارد.

برای پیشگیری از این خسارات، بهتر است طبق توصیه کارخانه، زمان تعویض تسمه تایم را رعایت کنید و در هر سرویس دوره‌ای وضعیت تسمه را بررسی نمایید.

جمع‌بندی

تسمه تایم یکی از حیاتی‌ترین قطعات موتور است که وظیفه هماهنگی بین میل‌لنگ و میل‌سوپاپ را بر عهده دارد. در این مقاله دیدیم که تسمه تایم چیست، چگونه کار می‌ کند، علائم خرابی تسمه تایم چیست و در چه زمانی باید تعویض شود. در صورت بی‌توجهی به این موارد، موتور ممکن است آسیب جدی ببیند و هزینه‌های تعمیرات بسیار بالا رود. اگر هنگام رانندگی متوجه صدای خرابی تسمه تایم شدید یا علائم دیگری مانند لرزش، روشن نشدن موتور و کاهش قدرت را مشاهده کردید، حتماً به تعمیرگاه معتبر مراجعه کنید.

در پایان توصیه می‌کنیم برای خرید قطعات یدکی باکیفیت مانند لنت ترمز اصل خودرو از فروشگاه بوکان لنت بازدید کنید. بوکان لنت یک فروشگاه اینترنتی لنت ترمز است که محصولات خود را با قیمت مناسب نمایندگی و برندهای معتبر به صورت حضوری و آنلاین ارائه می‌دهد. این مجموعه با تضمین اصالت کالا و ارسال سریع، انتخابی مطمئن برای خرید قطعات خودروی شماست.

سوالات متداول

1. اگر تسمه تایم پاره شود چه اتفاقی می‌افتد؟
در صورت پارگی تسمه تایم، هماهنگی بین میل‌لنگ و میل‌سوپاپ از بین می‌رود و ممکن است سوپاپ‌ها با پیستون برخورد کنند که آسیب شدیدی به موتور وارد می‌کند.

2. صدای خرابی تسمه تایم چه زمانی ظاهر می‌شود؟
وقتی تسمه خشک، ترک‌خورده یا دندانه‌های آن ساییده شود، معمولاً صدای تق‌تق یا سوت از قسمت جلوی موتور شنیده می‌شود که باید سریع بررسی شود.

3. بهترین زمان تعویض تسمه تایم چه موقع است؟
به‌طور معمول هر ۶۰ تا ۹۰ هزار کیلومتر باید تسمه تایم را تعویض کنید، اما شرایط رانندگی و کیفیت قطعات می‌تواند این زمان را کاهش دهد.